Vervoering

Eergisteren zocht de jonge Britse schrijver David Mitchell in de lezing van Stichting Lezen een antwoord op de bedrieglijk eenvoudige vraag 'Waarom lezen wij boeken?'. Ik kon er niet bij zijn in Antwerpen, gelukkig publiceerde Standaard der Letteren gisteren een verkorte versie van de lezing. Ik merk dat ik tijdens het lezen vaak instemmend zit te hummen en te knikken. In zijn antwoord noemt hij vijf clusters van redenen om te lezen, Vervoering, Politiek, Bevrijding, Metafoor, Schoonheid. Ik herken ze alle, al is de ene me meer op het lijf geschreven dan de andere. En het meest intrigeren me de minst grijpbare van deze clusters: Schoonheid, Vervoering. Over Schoonheid is Mitchell, misschien terecht, kort - Net als humor, en naar het schijnt ook slangen, heeft schoonheid de neiging te sterven onder het röntgenapparaat. En van Vervoering geeft hij toe dat hij eigenlijk niet weet hoe het werkt. Maar het is prachtig. Ik vind het grandioos hoe het verstand niet langer opmerkt dat de bakstenen, de paden en volkeren van een fictionele wereld in feite niet bestaan. Fantastisch hoe de Spiegelwereld, hoe het Parijs van Proust, hoe Zweinsteins Hogeschool, hoe het Londen van Dickens, het Waar-dan-ook van Dan Brown en het Sicilië van Di Lampedusa allemaal als echt aanvoelen, als echter dan de kamer waar je zit te lezen en de stoel waarop je zit. Het is grandioos en waar. De Vervoering waarover Mitchell het heeft, is, als ik erover nadenk, toch het ultieme criterium voor mijn leeservaringen. Ik vind het prachtig hoe Alice de schoorsteenmantel op gezogen wordt, half-onwillekeurig, precies zoals wij het niet merken als we volkomen in de ban van een boek zijn, tot halfdrie in de ochtend als we over vijf uur alweer uit de veren moeten. Ik kan tientallen redenen vinden om een boek te bejubelen of af te kraken, ik kan die zoeken in de stijl, het verhaal, de personages, het engagement, de verrassing, de herkenbaarheid, en tig andere elementen, maar eigenlijk is het simpel: het zijn de boeken die me de loden vermoeidheid van dit moment doen vergeten, de boeken die me de oncomfortabele stoeltjes in het proppellervliegtuigje van Milaan naar Venetië, het gure herfstweer, of de geur van een cake in de oven doen vergeten, de boeken die me meeslepen naar een andere wereld, de boeken die me mee zuigen in een ander leven, die een plek krijgen op de bovenste plank van mijn boekenkast.